[Tạp chí Chăn nuôi Việt Nam] – Trong những năm trở lại đây, nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm của chăn nuôi dê cừu tăng nhanh. Mặt khác, năm 2019, khi bệnh Dịch tả lợn châu Phi xảy ra khiến một bộ phận không nhỏ người chăn nuôi lợn chuyển sang chăn nuôi dê cừu. Tuy nhiên, để tránh tình trạng cung vượt cầu, gây thiệt hại cho người nuôi, cần thiết có những giải pháp đồng bộ và hướng tới sự chuyên nghiệp.
Vai trò của ngành chăn nuôi dê, cừu tại Việt Nam
Chăn nuôi dê, cừu cung cấp nhiều sản phẩm thiết thực cho xã hội. Phân dê, cừu quay lại cải thiện độ phì cho đất, làm tăng năng suất cho cây trồng; lông, da, sừng móng của cừu, dê là nguyên liệu phục vụ cho công nghiệp nhẹ; sữa dê cung cấp dinh dưỡng cho người tiêu dùng đặc biệt đối với trẻ em, người già và làm đẹp cho phụ nữ.
Dê, cừu ăn được nhiều loại thức ăn thô xanh như lá cây, cỏ. Thức ăn của chúng lại không canh tranh lương thực của con người. Dê dễ thích nghi, thích nghi với phổ địa lý, khí hậu khác nhau trong nước, ít bệnh, tật. Cừu ưa khí hậu khô cạn, các khu vực miền Trung cừu đều có thể sống và phát triển tốt. Cả dê và cừu đều có hiệu suất sử dụng thức ăn cao. Dê, cừu là loài vật mắn đẻ, nuôi con tốt. Khả năng cho sữa cao, chất lượng sữa tốt. Chi phí đầu tư vào chăn nuôi dê, cừu không cao, chuồng trại đơn giản, khả năng thu vốn nhanh. Nguồn thực phẩm hữu cơ được dê, cừu cung cấp là nhanh, an toàn so với các vật nuôi khác.
Ngoài ra, khi nói đến dê hầu hết người Việt Nam đều biết, vì dê được nuôi ở khắp các tỉnh thành trong cả nước và nhiều cửa hàng ăn thương hiệu là dê như: Nhất dê, Lẩu dê quán, Dê núi, Dũng râu – lẩu dê….
Đàn dê, cừu nước tăng nhanh
Theo Cục Chăn nuôi, từ năm 2016-2018, đàn dê cừu nước ta tăng trưởng 15,45%; sản lượng thịt tăng gần 20% đối với dê và cừu. Năm 2018, nước ta có đàn dê và cừu trên 2,8 triệu con. Năm 2019, tốc độ tăng trưởng của đàn dê, cừu là 15,45%; sản lượng thịt hơi xuất chuồng của dê, cừu tăng gần 20%.
Theo đó, đàn dê nước ta tập trung chủ yếu ở vùng Trung du và miền núi phía Bắc, tiếp theo là Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung. Hai vùng này chiếm 57,41% về tổng đàn dê và 51,16% về sản lượng thịt dê; ĐBSCL, Tây Nguyên cũng có sự phân bố tương đối về đầu đàn và sản lượng và ít nhất là ĐBSH. Chăn nuôi dê chủ yếu ở quy mô nông hộ với giống dê bản địa hoặc dê lai nhưng cũng đã xuất hiện ở một số trang trại nuôi dê thịt lớn từ 1.000 đến 3.000 dê thịt, chủ yếu là giống ngoại ở Lâm Đồng, Ninh Bình và Long An.
10 tỉnh có đàn dê lớn nhất cả nước năm 2018 lần lượt là Nghệ An (237.000 con), Đồng Nai (203.132 con), Sơn La (200.903 con), Bến Tre (179.215 con), Hà Giang (164.909 con), Thanh Hóa (135.831 con), Ninh Thuận 135.189 con, Tiền Giang 132.572 con, Điện Biên 73 352 con. Số đầu dê của 10 tỉnh này chiếm 59,44 % tổng đàn dê của cả nước.
Đàn cừu: Không giống như các loại vật nuôi khác, chỉ có 16/63 tỉnh chăn nuôi cừu là: Ninh Thuận, Bình Thuận, Khánh Hòa, Bến Tre, Bà Rịa – Vũng Tàu, Trà Vinh, Đắc Lắc, Tiền Giang, Lâm Đồng, Nghệ An, Phú Yên, Kiên Giang, Bình Định, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Bắc Ninh. Trong đó, tình Ninh Thuận chiếm hơn 91,8% số đầu đàn cừu và 92% sản lượng thịt cừu cả nước.
Đối với chăn nuôi dê, theo thống kê của Tổng cục thống kê, cả nước có 417.188 hộ chăn nuôi dê. Trong đó, có 306.305 hộ nuôi dưới 10 con/hộ, chiếm 73,42%; 97.019 hộ nuôi từ 10-29 con/hộ (chiếm 23,26%); có 10. 620 con hộ nuôi từ 30-49con/hộ, chiếm 2,55%, số hộ nuôi trên 50 con/hộ chỉ chiếm 0,78%.
Đã xuất hiện những chuỗi chăn nuôi dê, cừu. Cụ thể như sau, chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ dê, cừu của cơ sở Triệu Tín ở Ninh Thuận liên kết với 40 hộ nuôi, nhưng chỉ đầu tư 50% con giống, không đầu tư thức ăn. Sau thời gian nuôi 5-6 tháng sẽ thu mua lại bằng giá thị trường và tính lãi suất giá trị đầu tư. Cơ sở Triệu Tín kết hợp với Trường Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh sản xuất các các sản phẩm từ dê, cừu như: thịt dê ép dẻo, dê sấy, thịt cừu xông khói, thịt cừu khô tẩm gia vị, cừu sấy dẻo, cừu chà bông… Đầu ra doanh nghiệp là giết mổ tại lò, sản phẩm thịt tươi bán cho nhà hàng quán ăn, siêu thị trong và ngoài tỉnh. Đối với dê, cừu sống xuất ra các tỉnh Ninh Bình, Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng…
Ngoài ra chuỗi giá trị này còn có 03 chủ cơ sở giết mổ dê cừu như: cơ sở giết mổ Bích Huyền ở TP Phan Rang – Tháp Chàm liên kết với trên 100 hộ chăn nuôi và 5 thương lái. Các chủ cơ sở giết mổ liên kết với hộ nuôi và thương lái để có nguồn hàng đáp ứng nhu cầu cung cấp cho cơ sở. Trong chuỗi giá trị này, chủ cơ sở giết mổ, thương lái sẽ cung cấp cừu giống ban đầu cho mỗi hộ từ 10-30 con với trọng lượng từ 10-15kg/con theo giá trị trường và sẽ tính lãi 2-3%/tháng. Sau thời gian nuôi từ 4-5 tháng, thương lái, chủ cơ sở giết mổ sẽ thu mua lại của người chăn nuôi khi xuất bán theo giá trị trường và thanh toán tiên sau khi trừ cả vốn lẫn lãi. Người chăn nuôi lãi từ 0,5-0,6 triệu đồng/con.
Để phục vụ cho tiêu dùng thịt dê, cừu của nước ta đang tăng nhanh, năm 2018, nước ta đã nhập khẩu 525.600 kg từ một số quốc gia như Úc, Newzealand…
PV
