Hiện nay, việc sử dụng vắc-xin trong phòng bệnh cho các đàn vật nuôi trở lên khá phổ biến, ngay cả trên thế giới và ở Việt Nam. Nhưng làm thế nào để sử dụng vắc-xin phòng bệnh đúng cách thì cũng có rất nhiều quan điểm, cách làm khác nhau. Xuất phát từ những thực tế đó mà việc sử dụng vắc-xin phòng bệnh cho các đàn vật nuôi cũng gặp rất nhiều vấn đề. Đặc biệt nguy cơ mất an toàn, tỷ lệ bảo hộ thấp và dịch bệnh có nguy cơ bùng phát,…Trước những thực trạng đó, chúng tôi xin thông tin đến người chăn nuôi về biện pháp xử lý chống sốc khi tiêm vắc-xin.
Trước tiên chúng ta phải hiểu rõ về bản chất của vắc-xin. Vắc-xin là chế phẩm có tính kháng nguyên dùng để tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động, nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với một số tác nhân gây bệnh cụ thể. Trong vắc-xin có các thành phần sau:
(1) Kháng nguyên.
(2) Chất bổ trợ: có tác dụng giúp lưu trữ vắc-xin hiệu quả, ngăn chặn tác động tiêu cực của quá trình đông khô hoặc nhiệt. Đồng thời, nó cũng đóng vai trò là chất cân bằng trong vắc-xin.
(3) Chất bảo quản: giữ cho vắc-xin không bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh, hay nói cách khác là đảm bảo độ tinh sạch của vắc-xin.
Vắc-xin được chia làm 2 loại vắc-xin sống (là các vắc-xin chứa các mầm bệnh còn sống đã được làm yếu đi) và vắc-xin chết (là những vắc-xin chứa các mầm bệnh đã bị bất hoạt). Vắc-xin khi đưa vào cơ thể không gây bệnh hoặc gây bệnh rất nhẹ. Cho nên quá trình làm vắc-xin có thể xảy ra các dấu hiệu phản ứng, sốc vắc-xin là điều có thể xảy ra. Sau đây xin liệt kê một số nguyên nhân gây mất an toàn khi làm vắc-xin:
- Nguyên nhân sốc
- Không kiểm tra, theo dõi sát tình hình sức khỏe của đàn lợn.
- Không kiểm soát tốt các yếu tố môi trường gây tác động tạo Stress cho lợn như: nóng, nắng, lạnh, độ ẩm cao,…
- Do cơ thể lợn bị dị ứng với vắc-xin.
- Sử dụng nhiều loại vắc-xin một lần, cơ thể không chịu được độc lực của vắc xin dẫn đến sốc phản vệ.
- Kỹ thuật tiêm không tốt (thời gian tiêm lâu, dồn ép quá mức, lợn bị ngột ngạt,…) dẫn đến lợn sẽ bị choáng, sốc.
- Các dấu hiệu bị sốc:
- Thấy lợn có biểu hiện khác thường (bồn chồn, sợ hãi, nôn, mửa,…), không nằm mà đi đứng loạng choạng, xiêu vẹo, kêu la như triệu chứng thần kinh.
- Lợn sốt cao đột ngột, sùi bọt mép, thở khó, ngột thở, cố gắng để thở giống như triệu chứng suy hô hấp cấp.
- Ngã xuống nền, vật vã, giãy dụa và bắt đầu co giật.
- Cách xử lý:
- Ngừng tiêm vắc-xin, kiểm tra theo dõi tìm nguyên nhân.
- Tách những con có biểu hiện bất thường ngay sau tiêm vắc-xin.
- Cho lợn vào chỗ thoáng đãng, ít ánh nắng.
- Sử dụng tay móc hàm, móc vuốt hết đờm dãi ra, dốc ngược lợn xuống để chảy hết dịch tràn trong hầu, họng,…
- Sử dụng nước lạnh rửa người, chườm mặt cho tỉnh và hạ nhiệt.
- Sử dụng đá lạnh đập nhỏ, xoa lên người, ưu tiên xoa lên những vùng da mỏng, gốc tai, đầu.
- Sau khi thực hiện xong các thao tác trên thì lợn sẽ có dấu hiện ổn định dần trở lại, khi này chúng ta sẽ tiêm cho lợn 1 mũi Adrenalin (theo liều khuyến cáo) và để lợn nằm ở nơi yên tĩnh và nhiều không khí.
- Có thể bổ sung thêm thuốc bổ và hạ sốt ở thời gian sau nếu lợn chưa phục hồi hoàn toàn.
Hình ảnh xử lý lợn bị sốc phản vệ (dùng đá lạnh xoa vùng đầu và vùng da mỏng)
Nguồn tin: Công ty CP Thuốc thú y Trung ương 5
